સહિયારી અભિવ્યક્તિઓનું આ પ્રકાશન

સંપાદક

પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા

સહિયારી અભિવ્યક્તિઓનું આ પ્રકાશન

અર્પણ

ડો. મહેશભાઈ રાવલ

“બેઠક”નું પ્રોત્સાહન

ગમતાંને ગમતું કીધું છે… બીજે ક્યાંય નમતું દીધું છે..

દરેક વાચકને

અનુક્રમણિકા

(૧) થાવ થોડા વરણાગી -ચીમનભાઈ પટેલ	૭
(૨) થાવ થોડા વરણાગી (૨) હેમા પટેલ	૧૦
(૩ થાવ થોડા વરણાગી-(3)વસુબેન શેઠ	૨૩
(૪) થાવ થોડા વરણાગી-(૪)પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા	૨૭
(૫) થાવ થોડા વરણાગી-(5) કલ્પના રઘુ	૪૦
(૬)- થાવ થોડા વરણાગી-દર્શના વારિયા નાટકરણી	૪૭
(૭) થાવ થોડા વરણાગી-સાક્ષર ઠક્કર	૫૨
(૮) થાવ થોડા વરણાગી”-(૮)પદમાં-કાન	૫૫
(૯) થાવ થોડા વરણાગી-(૯) વિનોદ પટેલ	૬૬
(૧૦ થાવ થોડા વરણાગી-(૧૦) જયવંતી પટેલ	૭૪
(૧૧) થાવ થોડા વરણાગી-(૧૧)નિહારિકા શશીકાંત વ્યાસ	૭૮
(૧૨) થાવ થોડા વરણાગી.(૧૨) વિજય શાહ	૮૧
(૧૩) થાવ થોડા વરણાગી—-(૧૩)કુંતા શાહ	૮૯
(૧૪) થાવ થોડા વરણાગી (૧૪) મધુરિકા શાહ	૯૪
(૧૫) થાવ થોડા વરણાગી (૧૫) પદ્માબેન શાહ	૯૭
(૧૬)અહેવાલ- ‘થાવ થોડા વરણાગી-રાજેશ શાહ	૯૯

પ્રસ્તાવના

થાવ થોડા વરણાગી

આ પુસ્તકો ના વિષયની પ્રેરણા મને આ ગીત ઉપરથી મળી હતી “ભાભી તમે થોડા થોડા થાવ વરણાગી,વરણાગી એટલે પરિવર્તન અથવા બદલાવ અથવા સુશોભન અહીં હું આ પુસ્તકનાં “સર્જક” અને “પુસ્તકપરબ”ના પરિવર્તન ની વાત કહીશ શરૂઆત પુસ્તક પરબ થી થઇ એને પરિવર્તન સ્વરૂપે “બેઠક” બનાવી અને બેઠકે એક એવો મંચ બે એરીયાના નવા સર્જક ને આપ્યો કે જાણતા અજાણતા પણ સર્જક ની અંદર ધરબાઈ ને પડેલી શક્તિ બહાર આવી અને વાચકોએ ક્ષણે ક્ષણે સર્જકને બિરદાવ્યા આ પુસ્તકમાં “વરણાગી” શબ્દને સર્જક એ પોતાના વિચાર થકી શબ્દમંત કર્યો છે. જે કોઈ લોકોએ વરણાગીપણું અનુભવ્યું માણ્યું અને જાણ્યું તે પોતાના શબ્દોમાં આલેખી જેમ છે,તેમ પ્રસ્તુત કર્યું છે. લેખન માં શણગાર છે. પણ અલંકારી શબ્દો નહિ પણ વિચારો જ લેખને વરણાગી બનાવે છે. શબ્દની દુનિયામાં અવાજનું નહિ અર્થનું મહત્વ છે, એ વાત બધા લેખકો પુરવાર કરે છે. દરેક લેખકે વરણાગી શબ્દને ક્યાંક સ્પર્શ્યો છે. એ જેમ વાંચતા જઈએ તેમ સમજાય છે. બીજી વસ્તુ આ પુસ્તકમાં વિવિધતા અપાર છે અને છતાં સમગ્ર પુસ્તકનું કેન્દ્ર બિંદુ વિષય “વરણાગી” જ છે. અહીં સાહિત્ય ના શોખીન અને સમજુ લેખકો વર્તાય છે. મને ખાત્રી છે આ પુસ્તક લોકોને વિચાર કરતા જરૂર કરશે જેટલી હું ગુજરાતી ભાષાની ઋણી છું તેટલા જ વાચક પણ છે એ આપણે સહુ જાણીએ છીએ પરંતુ એટલું જરૂર કહીશ કે આ પુસ્તકનાં સર્વ અધિકાર લેખકો સાથે આપને પણ નવાજવા માટે સ્વાધીન કરું છું. વરણાગીપણામાં તમારા અભિપ્રાયો તમારી સમજણ અને તમારા સ્વભાવને વ્યક્ત કરી દેતાં હોય છે. જુના અને જાણીતા લેખકો ને વાંચવા એમાં કંઈ ખોટું નથી પણ નવા ઉગતા લેખકને અપનાવવામાં આપણું વરણાગીપણું સહજ દેખાય છે . આપ સર્વે માનો કે ન માનો પણ આ પુસ્તકનાં લેખો વાંચ્યા પછી લેખક તમને શોધે તે પહેલા તમે જ સામે ચાલીને એને શોધશો એમાં કોઈ શક નથી

-પ્રજ્ઞાજી-

થાવ થોડા વરણાગી-(૧ )ચીમનભાઈ પટેલ

વિચારો સાથે નવી ટેકનોલોજી અપનાવો અને થાવ થોડા વરણાગી

ટેકનોલોજી એ તો ભાઈ, અમને મોર્ડન કરી દીધા

નાના-મોટો ને કોમ્પ્યુટર પર બેસતા કરી દીધા! ‘સેલ-ફોન’ પર શાકભાજી પણ વેચતા કરી દીધા!

ટેક્નોલોજીતો ભઇ વધી રહી છે જુઓ ચારે કોર, ગુણાકાર ને ભાગાકાર બધાને ભૂલવા કરી દીધા!

સવારના પહોર માં નિયમિત નહાવાનું જે છોડીને, ‘ઇમેલ’ના સરોવર માં ડૂબકી મારતાં કરી દીધા!

ખાવા નો ચસકો બધાનો જુઓ વધતો જાય છે આજે, ‘સ્પેસ’માં સુનીતાને પણ સમોસા ખાતા કરીદીઘા!

પૈસા પડાવનાર પાત્રો વધી રહ્યા જુઓ અહિ પણ? વિમાનો ને વહાણ ઉપર કથા ઓ કરતા કરી દીધા!

સમયની મારામારી વધી ગઈ છે ઘેર ઘેર આજે તો, સંડાસ માં ‘સેલ્યુલર’પર વાતો પણ કરતા કરીદીઘા!

‘લેક્સસ’ ને ‘મરસીડીઝ’માં આમતેમ ફરો છો તમે, અમારા અવસરો પર મોડા કેમ આવતા કરી દીધા?

કથા ઓ કરાવી ને પણ વ્યથા ઓ કોઈની ઘટી નથી, ક્લેશો કુટુંબો વચ્ચેના ભઇ કેમ વઘારતા કરી દીધા?

હાથ લંબાવતું નથી કોઇ સહારો આપવા માટે તો, ઇર્ષા માં એક બીજાના જુઓ પગ ખેંચતાણ કરી દીધા!

સ્મશાન વૈરાગ્ય આવવો શક્ય નથી ‘ચમન ‘હવે? ‘ઇલેક્ટ્રિક’ ભઠ્ઠામાં મડદાં પણ બાળતા કરી દીધા!

Chiman Patel ‘chaman’

http://chimanpatel.gujaratisahityasarita.org

થાવ થોડા વરણાગી (૨) હેમા પટેલ

પ્રકૃતિમાં નવ રસ સમાયેલા છે. શાંતિ – ભક્તિ – રૌદ્ર – ક્રોધ – હાસ્ય – અદભુત – બિભત્સ – શૃંગાર – વીર.

આ નવ રસમાં પ્રકૃતિ રાચે છે. દરેક મનુષ્યમાં આ રસ વધારે ઓછા પ્રમાણમાં જોવા મળે. દરેક ના સ્વભાવ પ્રમાણે બધા રસ નુ પ્રમાણ રહેલું છે. આ બધા રસો નુ મળ છે, સત્વગુણ – રજોગુણ – તમોગુણ. આ ગુણો જેનામાં જેટલા તીવ્ર હોય એ પ્રમાણે દરેક વસ્તુમાં વ્યકિના ભાવ અને રૂચિ હોય છે. મોટે ભાગે સ્ત્રીઓ માં શ્રૃંગારિક રસ વધારે હોય છે અને આ કુદરતી રીતે જ દરેક સ્ત્રીમાં સમાયેલો હોય એટલે દરેક સ્ત્રીને શણગાર સજવાનો શોખ હોય એ સ્વાભાવિક છે,આભૂષણ, સજવું સંવરવું એમાં તેની રુચિ હોય. કોઈ વધારે શણગાર સજે કોઈ ઓછા. પરંતુ એક પણ સ્ત્રી શ્રીંગાર રસથી બાકાત ન જોવા મળે. દરેક સ્ત્રીની ઈચ્છા હોય તે સુંદર દેખાય, તેને માટે તે તેની ઈચ્છા અનુસાર કપડાં ,ઘરેણાં, પહેરે, મેકઅપ કરે. કપડાંની સાથે સાથે મેચિંગ સેંડલ અને પર્સ જરુર હોય. જાણીએ છીએ ત્રણ વર્ગમાં સમાજ જીવે છે, ગરીબ-શ્રીમંત અને મધ્યમ વર્ગ ,જેવું જેનું સ્ટેટસ તે પ્રમાણે તેના શણગાર. તેમાં પણ ઓફિસ ના માટે જુદા, પાર્ટી માટે જુદા, લગ્ન ના જુદા,ઘરમાં તેમજ શોપિંગ ના જુદા પ્રસંગને ધ્યાનમાં રાખીને સજવાનુ. આજના યુગમાં ફેશન માં ફરવાનુ કોને ન ગમે ? ભારતમાં કોલેજમાં ભણતી ઘણી છોકરીઓ એવી હોય જે ફેશન પાછળ એટલી ગાંડી-ઘેલી થઈ જાય છે, ફેશન પુરી કરવા માટે પૈસાની જરૂર પડે તેના માટે ઉંધા રસ્તા અપનાવતા પણ ડરતી નથી. પોતાને ભાન પણ નથી રહેતું તે કયે રસ્તે જઈ રહી છે, જીંદગી બરબાદ થઈને રહે છે.

વરણાગી ને બીજા અર્થમાં ફેશન કહી શકાય. આધુનિક યુગમાં જ્યાં ફેશન ની વાત થાય ત્યારે મોઢામાંથી ચોક્કસ શબ્દ સરી પડે “ અરે ફેશન અધધ ! “ હા સમય પ્રમાણે ફેશન બદ લાતી રહે છે.નીત નવી ફેશન જોઈને દાદા-દાદી જરુર બોલશે આ ફેશન ને તો માઝા મુકી છે. આ છોકરીઓને જરાય લાજ-શરમ નથી , કેવા કપડાં પહેર્યા છે ? અડધું અંગ તો ખુલ્લું ! અંગ પ્રદર્શન ની જાણે હરીફાઈ ચાલી હોય એવું લાગે છે,દુનિયા ક્યાં જઈને અટકશે ? ઘોર કળિયુગ આવી ગયો છે. આવી છોકરીઓને તો ભગવાન બચાવે. ઘરમાં આટલા સોનાના દાગીના પડ્યા છે અને ખોટા નકલી ઘરેણાં પાછળ પૈસા બરબાદ કરે છે. સોનુ લીધું હોય તો કાલે ઊઠીને જવાબ આપે આ નકલી તો કૂવામાં ફેંકવાનુ. અસલી હીરા છોડીને ખોટા પથરા પાછળ પૈસા બગાડવાના. અમારા જમાનામાં જો અમે આવા ફરીએ તો અમારા બાપા અમને એક થપ્પડ ચોક્ક્સ મારી દે. અમને અમારા મા-બાપ ની બીક હતી સમજી વિચારી ને ફેશન કરતાં હતાં આજકાલ ની છોકરીઓને બીક અને શરમ જેવું કંઈ છે નહી, બસ મનમાં ફાવે તેમ કરો, કોઈ નુ સાંભળવું નથી. આજની ફેશન એ તો સત્યાનાશ વારી દીધું છે. દાદી રાડો પાડતા જ રહે તેમને આજકાલ ની છોકરીઓ સાંભળવાની છે ? તેમને માટે પૈસા મહત્વના નથી ફેશન મહત્વની છે.

ફેશન યુગથી ચાલી આવી છે. શકુંતલાનુ કોઈ પેઈન્ટીંગ જોઈએ તો તેમાં તેના શણગાર માટેના આભૂષણ ફુલોથી બનાવેલો જોવા મળે, માતા સીતાના વનવાસ દરમ્યાન ના ચિત્ર જોઈએ તો તેમાં પણ તેમના આભૂષણ ફૂલથી બનાવેલા દેખાઈ આવે. સમય બદલાઈ તેમ પરિવર્તનને કારણ આભુષણોમાં બદલાવ આવે. સ્ત્રીઓ ને ફેશન કરવી ગમે છે. પુરૂષને તો કપડાં માં જ ફેશન જોવા મળે, બીજી કોઈ ફેશન હોય નહી.આભુષણોમાં વીંટી અને ચેન વિના બીજા કોઈ ઘરેણા પહેરાય નહી. હા ભગવાનનું સ્વરૂપ આપણે ઘરેણાથી લદબદ કરી દીધુ છે. ભગવાન ને આભૂષણ પહેરાવીએ છીએ અને સાચે જ ભગવાન ને શોભે પણ છે. જુના વખતમાં રાજા-મહારાજા આભૂષણ પહેરતા. ભપ્પીલહેરી જેવા કોઈ અપવાદરૂપ હોય જેના શરીર પર બે કિલો સોનું હમેશાં હોય આતો શોખ ની વાત છે, તેમનામાં કદાચ શ્રૃંગારિક રસ ભગવાને મૂક્યો હોય, એમાં ખોટું પણ શું છે ? લોકશાહી તંત્રમાં બધા ફ્રી છે. ભગવાન આભૂષણ પહેરે તો સામાન્ય પુરુષ કેમ ન પહેરી શકે ? શણગાર સજા એ કોઈ સ્ત્રીઓની જાગીર થોડી છે. પુરૂષો ચાહે તો શણગાર કરીને વરણાગી કરી શકે, જોઈને એવું લાગે કદાચ ફિલ્મ કે નાટકમાં ભગવાન કે રાજા નુ કોઈ પાત્ર ભજવી રહ્યા હશે.

આપણી હિન્દુ સંસ્કૃતિ ના સ્ત્રીના અસલ શણગાર ક્યારે જોવા મળે જ્યારે એક છોકરી દુલ્હન ના વેશમાં હોય પગથી માથા સુધીના શ્રીંગાર, અતિ સુંદર અને અદભુત ! સુંદર દ્રષ્ય ! અપ્સરા સમું સ્વરૂપ ! તેનુ રૂપ નીખરી આવે. દુલ્હન સામેથી નજર હઠે જ નહી, એને નીરખ્યા જ કરો. આ એકજ એવો પ્રસંગ છે જ્યાં એક સ્ત્રી સોલ શણગાર સજીને સજ્જ હોય છે.

સંસાર છોડીને ભગવાં ધારણ કરીને સંન્યાસ લીધો હોય તે સ્ત્રીઓની વાત અલગ છે જે પોતાની મરજીથી બધા શણગાર ત્યજી દે. સંસાર ત્યજો એટલે તેના જીવનમાં ફેશન જેવી કોઈ વસ્તુ ન રહે. બિચારી વિધવા ને નાની ઉંમર હોય કે મોટી ઉંમર તેને ફેશન કરવાનો કોઈ અધિકાર હો તો નથી. સગાં-સંબંધી જ તેને તેના શણગાર ઉતારવા નુ કહે તેનુ સાચું ઘરેણું તેનો પતિ છે, પતિ મરી ગયો એટલે તેણે શણગાર સજીને સુંદર દેખાવાની જરૂર નથી એમ સમાજ માને. જોકે સમય બદલાઈ એટલે રિતી-રિવાજોમાં પરિવર્તન આવવા થી હવે સમાજ કે પરિવારના લોકો કોઈ એટલા સ્ટ્રીક નથી., ઘણી બધી છૂટ મળે છે. જુના સમયમાં એક વિધવા માટે બહુજ કડક નિયમ હતા. અત્યારે બધું બદલાઈ ગયું છે, કોઈ પણ કલર ના કપડાં પહેરી શકે. સમય બદલાયો છે તેને હવે બિચારી કહેવું યોગ્ય નથી.

વર્ષો પહેલાં લગ્ન વખતે છોકરી ના દાંત ને પણ રંગવામાં આવતા હતા, જે રંગ કાયમ માટે દાંત પર રહે. રંગ થોડો આછો થાય પરંતુ મરતાં સુધી રહે. નાની હતી છતાં પણ મને બરાબર યાદ છે, મારા બંને ફોઈ ના દાંત ગુલાબી રંગના હતા. ફોઈ જ્યારે સાસરે થી અમારે ઘરે આવે ત્યારે નાનપણમાં કુતુહલ પૂર્વક સવાલ કર્યો હતો, ફોઈ અમારા દાંત સફેદ છે તમારા ગુલાબી કેમ ? ત્યારે ફોઈએ સમજાવ્યું હતું લગન વખતે દાંત ને રંગવાનો રિવાજ હતો એટલે અમે પણ દાંત રંગ્યા હતા. કેવી રીતે દાંત ને રંગવામાં આવે તે આખો પ્રોસેસ કહ્યો હતો પરંતુ તે વખતે ઉંમર નાની હતી યાદ નથી. હા એ યાદ આવે છે કહેતા હતા મોઢું સોજાઈ જાય ચાર દિવસ સુધી અમે ખાઈ શક્યા ન હતાં.

હવે જોઈએ તો સ્ત્રીનું એક પણ અંગ શણગાર વિના બાકી હોય છે ? વાળની સજાવટ, જુદી જુદી હેર સ્ટાઇલ તેના પર તાજા કુલો- વેણી કે ગજરા ! અત્યારે તો જુદી જુદી વસ્તુઓ થી ડેકોરેશન ! આંખ-કાન-માથુ-કપાળ-હોઠ-નાક-દાંત-ગળું-હાથ-બાજુબંધ- આંગળી-કમર-પગ, દરેક અંગના ઘરેણા અને તેમાં પણ દરરોજ નવી વિવિધતા, એક નાનકડી માથાની બિંદી, કેટલી બધી વિવિધતા. બધા આભુષણોમાં દરરોજ નવી ડિઝાઈન. નવી ડિઝાઈન આવે એટલે સ્વાભાવિક છે આપણી આંખોની નવી ડિઝાઈન ગમે એકની એક જોઈને થાકી ગયા હોઇએ એટલે જ્યાં નવી ડિઝાઈન આવી ત્યાં સ્ટોર માં તેને માટે પડાપડી. આ પરિવર્તનનો નિયમ છે. આ સંસારમાં કુદરત નો નિયમ છે, જડ-ચેતન બંનેમાં પરિવર્તન આવ્યા જ કરે છે. એક જોતાં તો પરિવર્તનને કારણ ફેશન બદલાતી રહે તેમાં કેટલા બધા લોકોને રોજી મળી રહે છે. સ્ત્રીઓના શણગાર થકી તો લોકો વેપાર – ધંધો કરીને લખપતિ અને કરોડપતિ બન્યા છે. દરેક દેશમાં બ્યુટીપાર્લર ના ધંધા પુર જોશ માં ચાલે છે. ઘણી વખત વિચાર આવે, જાણે સ્ત્રીઓ ને લીધે દુનિયા ચાલી રહી એવું નથી લાગતું ? જો સ્ત્રીઓ ફેશન ન કરતી હોત તો મિલમાં બનતા મટીરિયલ્સ, સૌન્દર્ય પ્રસાધન, હીરા અને સો નાના વેપારીઓ, ફેશન ડીઝાઈનરો, દરજી, એમ્બ્રોડરી વર્ક કરતા અરે ગણવા બેસીએ તો યાદિનો મોટો ચોપડો લખાય. સ્ત્રીઓ ને લીધે વેપાર-ઉદ્યોગ ચાલી રહ્યા હોય એવું લાગે છે. ફેશન ને કારણ ઘરની અંદર ખર્ચા પણ સ્ત્રીઓના વધારે હોય. જેની પત્ની સમજદાર હોય તે તો નસીબદાર છે. જો પત્ની ફૅશનેબલ હોય તો પછી તો પૂછવું જ શું. ફેસબુક પર શોઓફ કરવાની ઘણાને બહુ ટેવ હોય છે. એક દિવસ જોયું હતું એક છોકરીએ લખ્યું માય ન્યુ કાર લેક્ષસ, બીજે જ દિવસે તેની બહેનપણી લખ્યું માય ન્યુ કાર મર્સીડીસ, બંનેએ ફોટાઓ સાથે ગાડીઓ મુકી હતી અને લખ્યું હતું. હવે આવી પત્ની જો મળી જાય તો પતિની શું હાલત થાય.

જુના સમયમાં સાસરામાં વહુ માટે ઘણી બધી મર્યાદા, રહેતી રિવાજ,બંધન ને કારણ તેને સમાજે બાંધેલા નિયમમાં રહેવું પડતું હતું. નવી દુલ્હન અને નાની વહુ ઓ પગમાં પાયલ પહેરે એટલે જ્યારે ચાલે ત્યારે તેના અવાજથી સસરા અને જેઠ ને ખબર પડે વહુ પસાર થઈ રહી છે એટલે ત્યાંથી થોડા આઘા પાછા થઈ જાય જેથી મર્યાદા સચવાઈ રહે. આજે તો સાપ ગયા અને લિસોટા રહી ગયા જેવી વાત છે. સાસુ-સસરા, વહુ ને દિકરી સમાન માને માટે કોઈ મર્યાદાઓ હોતી નથી. સમય અને રિતી-રિવાજોમાં પરિવર્તન આવવાને કારણ વહુ અને સસરા બાપ દીકરીની જેમ વાત કરી શકે છે.

જાત જાત ના અને ભાત ભાત નાં કપડાં, આપણા ભારતમાં કપડાં અને આભુષણોની જેટલી વિવિધતા છે એટલી દુનિયાના કોઈ દેશમાં નહી હોય. દરેક રાજ્ય અને પ્રદેશ પ્રમાણે વેશ તે પ્રમાણે ફેશન.ફેશનની કૉપી ફિલ્મો માંથી વધારે થાય છે, દરેક છોકરીને ઐશ્વર્ય રાય બનવું હોય. તે ક્યાંથી શક્ય બને ? ડીઝાઈનરો પણ પોતાના સ્વાર્થ ખાતર અંગ પ્રદર્શન થાય એવી ડિઝાઈન બજારમાં મુકે.અત્યારનો સમય જોઈએ તો ફેશન ને કારણ જ દુનિયામાં બળાત્કાર ના કેસ વધી રહ્યા છે. ટુકાં ખુલ્લા કપડાં પહેરવાથી તમે પશુ વૃત્તિવાળા માણસોને ખુલ્લે આમ આમંત્રણ આપી રહ્યા છો. ફેશન પણ દેશ-પ્રદેશ, આબોહવા,વાતાવરણને અનુકુળ થાય તો બરાબર કહેવાય, જે ફેશન પોતાને કોઈ હાની ન પહોચાડે. હા થોડા વરણાગી થવાનું પણ ફેશન ની મર્યાદા ઓળંગીને નહી. વરણાગી કરવી એ ખરાબ નથી પરંતુ તેની લીમીટમાં રહીને થાય તો શોભી ઉઠે.ખરેખર તો જેટલી સુંદરતા સાદગી માં છે એટલી ફેશન કરવાથી રહેતી નથી. સાદગી માં રહેતી વ્યક્તિનું મન અને તેના વિચારો તેના ચહેરા પર ઊપસી આવે છે. કોઈ પણ વ્યક્તિ તેનુ મન વાંચી શકે. સાદગી એ તો ભગવાને આપેલું કુદરતી સૌન્દર્ય છે, જે હમેશાં ખીલી ને શોભી ઊઠે છે. એક નાનું બાળક છોકરો હોય કે છોકરી તેણે ક્યાં વરણાગી કરી છે છતાં પણ નાનું બાળક કેટલું વહાલું લાગે છે, પારકું હોય તો પણ પ્યારું લાગે આપણે તરત જ રમાડવા બેસી જઈએ.અત્યારે ફેશન શેમાં નથી ? બધી જ વસ્તુમાં ફેશન ! ફોન-ટીવી-ઘડિયાળ ,જીવન જરૂરિયાત ની બધી જ વસ્તુમાં પરિવર્તનને કારણ ફેશન. ૨૧ મી સદી છે ,આખી દુનિયા ફેશન માં જ જીવી રહી છે. કપડાં અને ઘરેણામાં નહી તો બીજી રીતે, આમ જોવા જઈએ તો આ યુગને ફેશન યુગ કહીએ તો ખોટું નથી તેમાં રહેનારા કોઈ બાકાત કેવી રીતે રહી શકે ? જમાના સાથે કદમ મલાવીને ન ચાલીએ તો એક બાજુ ફેંકાઈ જવાય, જે પ્રવાહ ચાલી રહ્યો છે તેની સાથે મનથી કે કમનથી ચાલવું જ પડે છે માટે બધાજ જાણે અજાણે ફેશન ના રંગ માં રંગાઇ જવાના છે,જો તેમાંથી બચવા માગીએ તો કોઈ સામેથી આવીને આપણને ચોક્કસ કહેશે“ તમે થોડા થોડા થાવ વરણાગી “

હેમા પટેલ

થાવ થોડા વરણાગી-(૩ )વસુબેન શેઠ

અમે બે બહેનો, મોટા બેન રૂપાળા, તંદુરસ્ત, વાળ સુંદર એટલે એ જયારે પણ બહાર જાય ત્યારે સરસ તૈયાર થાય ને જાય. અને અમને બધુ જ શોભતુ. હું શામળી,નબળી। નાનપણ થીજ મગજમાં એક જ વાત હતી કે હું કશું પણ પહેરીશ કે શણગાર સજીસ તો પણ મને નહી શોભે.ઉંમર થઈ એટલે મારા લગ્ન લેવાયા ‘જિંદગી માં પહેલી વાર હું તેયાર થઈ.મારી સખી આવીને મારા કાન પછવાડે ટીલું કરી ગઈ.મેં મારી જાત ને અરીસામાં જોઈ,મને મારામાં ઘણો ફેર લાગ્યો.આદત થી મજબુર એટલે લગ્ન પછી પણ હું જેવી હતી તેવી થઇ ગઈ.મારા નણદ હરતા ફરતા ગાતાજાય ભાભી તમે થોડા થોડા થાવ વરણાગી.તેજ દિવસથી મારા માથામાં કરંટ પસાર થયો.નક્કી કર્યું કે મારે હવે થોડું વરણાગી થવું.મનમાં થોડો ડર હતો કે મારા પતિ મને ઠપકો આપશે,કહેશે આપણને આ બધું ના શોભે પરતું મારા વખાણ કર્યા.મને તો પ્રોતસાહન મળી ગયું.આમ કરવાથી આત્મવિશ્વાસ વધવા માંડ્યો બસ હવે મારી રોજ-બરોજની જિંદગીનો ભાગ ફેશન બની ગઇ છે.ત્યાર થી ફિલ્મ જોવાનું વધી ગયું.બરોબર ધ્યાન થી જોતી કે કોણે શું પહેર્યું છે.અંબોડો કેવો વાળ્યો છે. બસ શરુ થઈ ગયો જીવનમાં બદલાવ,પણ એક દિવસ ભારે પડી ગયું મારું વરણાગીપણું ..એ દિવસે પિકચરમાં જોએલી ઇરોઇન જેવા હિલવાળા સેન્ડલ પણ હું લઇ આવી.ટાઈટ સાડી પહેરીને તેયાર થઇ.અંબોડો વાળ્યો અને ફુલ પણ નાખ્યું પણ જાણો છો શું થયું? પગથીયા ઉતરતાજ ધબાક દય ને પડી.હા. ફેશન કરતા એક મહિનાનો ખાટલો થયો, હીલ્સ પહેરવી હતી પછી પગ ભાંગે ત્યારે દુખી પણ થાવું જ પડે ને ! પણ મારા પતિ કહે ચંપલ ન પહેરતી પણ અંબોડો સારો લાગે છે બસ ત્યારથી ચકલીના માળા જેવો અંબોડો વળવાનું તો ચાલું રાખ્યું. ગુલાબનું ફૂલ કાન પછવાડે તો અચુક નાખવાનું.જાતજાતના બીબા થી ચાંદલા તો કરવાના.ચાંદલો મોટા કપાળ માં શોભે એટલે કપાળમાં નડતા વાળને ખેંચી કાઢ્યા.હવે લાગે છે કે સ્ત્રી સોળ શણગાર થી શોભે એ વાત જરૂરી નથી.હા પણ ફેશનને લીધે મને મારું મહત્વ સમજાયું ,બેન ગોરી અને હું કાળી એ વાત મારા મનમાંથી સદાય માટે નીકળી ગઈ. વરણાગીતો રેડિયો પર આવતા હતા અને પ્રોત્સાહિત કરતા , પણ રેડિયો ગયો ટીવી આવ્યું.ફોનના ડબલા ગયા આય ફોન અને આય પેડ આવ્યા. પંખા ગયા એસી આવ્યું.સાઇકલ ગઈ કાર આવી ….ઉમર થઈ ધોળા વાળ આવ્યા …..અરે બ્યુટી પાર્લર માં જવાનું વધી ગયું…. જેમ મેં પહેલા કીધું તેમ આદત સે મજબુર,જીવન અધ્યાત્મિએકતા તરફ વાળ્યું તો પણ વરણાગી તો રહી……પોતાના બનાવેલા ભજન ગાવા….હાથે બનાવેલા વાઘા ભગવાન ને પેરાવવાના અને પોતાના ઢાળ માજ ગાવું ;ફેશને મને આત્મવિશ્વાસ અપાવ્યો,આ વિચારોનું વરણાગીપણું હતું. …હું જે સર્જન કરું એજ ફેશન એ વાત પાકી થઇ ગઈ .

-વસુબેન શેઠ-

થાવ થોડા વરણાગી-(૪ )પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા

વરણાગી વેલનટાઈન ડે ઉજવ્યો ,

આમ તો ભારતમાં હતી ત્યારે પ્રેમ માત્ર ગજરો કે સાડી મેળવી વ્યક્ત કરાતો હતો,પ્રેમમાં માગણી કે અપેક્ષા ઓછી હતી હા ક્યારેક સ્ત્રીઓ રિસાતી ત્યારે કહેતી “ઝટ જાઓ ચાંદન હાર લાવો ઘૂંઘટ નહિ ખોલું”…પરંતુ ક્યાંય અપેક્ષા ન હતી,..હા, પહેલા આજ રીતે પ્રેમ વ્યક્ત થતો હતો પણ જમાના સાથે જાણે બધું બદલાય છે મારી દીકરી કહે છે મમ્મી તમે થાવ થોડા વરણાગી અને લ્યો બસ આજ વરણાગીપણા ને કવિતામાં વ્યક્ત કરું છું.

વેલેન્ટાઈને પ્રેમ પર હાસ્ય કવિતા

વેલેન્ટાઈને નાના-મોટોઓને પ્રેમમાં પડતા કરી દીઘા, ‘સેલ-ફોન’ પર પ્રેમનો એકરાર કરતા કરી દીઘા!

ટેક્નોલોજીતો ભઇ વઘી રહી છે જુઓ ચારે કોર, કબુતર અને પ્રેમ પત્ર ભૂલી, ઈમેલ કરતા કરી દીઘા!

સવારના પહોરમાં નિયમિત જોગીંગ કરવાના બહાને, અત્તર છાંટી કાર્ડ અને ગુલાબ વેચતા કરી દીઘા!

ખાવાનો ચસ્કો બઘાનો જુઓ એમ થોડો છુટે છે, વેલેન્ટીન ના નામે ચોકલેટનો વેપાર કરતા કરી દીધા!

ઝાંઝર વેણી અને ગજરો અંબોડા ને ઘૂંઘટ ભૂલી, પ્રેમમાં છુટા વાળ ,હવામાં ઉડાડતા કરી દીધા!

શરમાવા કરમાવાની વાત છોડી દયો પ્રજ્ઞાજી, જાહેરમાં પ્રેમનો એકરાર કરી,ચુંબન કરતા કરી દીધા!

-પ્રજ્ઞાજી-

(૨)અને હું થઇ વરણાગી …

પરિવર્તન એજ વરણાગીપણું એ હું અનુભવે શીખી। ..ફેશન અને સ્ત્રી બંને હંમેશા સાથે ને સાથે રહ્યા છે.વરણાગી શબ્દ સ્ત્રીના સાજ શણગાર અને તૈયાર થવા માટે વપરાય છે-(શણગાર કરેલી શોભા) એ જ હું જાણતી.મારા મામા મારી મમ્મીને કયારેક કહેતા બ્હેન હવે થોડા થોડા થાવ વરણાગી બસ એથી વધારે કઈ નહિ। … મોર્ડન શબ્દનો પ્રયોગ ખુબ થતો. મારી મમ્મીએ એકવાર મારા પપ્પા ના આગ્રહથી પેન્ટ પહેરી ફોટો પડાવ્યો હતો.ત્યારે બધા મશ્કરી કરીને કહેતા વાહ તમે તો મોર્ડન થઈ ગયા.

ત્યારે હું માત્ર નવ વર્ષની હોઈશ મારા મામા સિંગાપુરથી મારા માટે ખુબ સરસ સેન્ડલ લઇ આવ્યા હતા,મારા મામા સિંગાપુર અને માસી આફ્રિકા રહેતા તેનો ફાયદા રૂપે મને નવા કપડા અને વિવિધ વસ્તુ ઓ મળતી ,હું જયારે પહેરતી ત્યારે સૌ ખુબ વખાણ કરતા,મને ત્યારે ફેશન કે આધુનિકતા વિષે ખબર ન હતી ,માત્ર હું બીજાથી જુદી અને ખાસ દેખાતી એજ મનમાં થતું જે ખુશ કરતુ હતું ..મને યાદ છે મારી માસીની દીકરી દક્ષા એ એકવાર મને એના ઝગમગતા લાલ ચણીયા ચોળી પહેરવા આપ્યા હતા ,.સંજોગોવાત ત્યારે નવરાત્રી હતી મેં ગરબો લીધો મામાએ આપેલા સેન્ડલ પહેર્યા અને બધાને ઘરે જઈ ગરબા ગાઈ આવી। …બધા મારા વખાણ કરતા અને કહેતા કેવી સરસ લાગે છે અને સાચું કહ્યું બધા સામે ભાવ મારીને આવતી ત્યારે હું સુંદર છું એવું મારા કપડા એ મહેસુસ કરાવ્યું.અને હું અજાણતા ફેશનેબલ થઇ ગઈ…બસ આજ વરણાગીપણા ની મારી ઓળખ

ત્યાર બાદ મેં મારી મમ્મી પાસે “સાધના” ફિલ્મની ઇરોઇન જેવા વાળ કપાવવાની જીદ કરી આ મારું પહેલું ફેશનનું અનુકરણ।…વરણાગી એટલે ‘સ્ટાઇલભાઇ’‘સ્ટાઇલ’.મે એમની ફેશન અપનાવી….જાણતી વ્યક્તિની નકલ કરી પણ મારી પોતાની કોઈ ફેશન કે આધુનિકતા જેવું કઈ નહિ…સારા તૈયાર થઈએ તો બધા વખાણ કરે અને હું પણ કૈક છું તેવો અહેસાસ થાય….થોડો ભાવ અને કોન્ફિડન્સ હવે આવવા માંડ્યા હું સુંદર હતી પણ કપડાથી હું વધારે નીખરું છું

અને મોર્ડન દેખાવ છું

એવું મને લાગ્યું અને અજાણતા ફેશને મારા જીવનમાં સ્થાન લઇ લીધું,

મારા પપ્પા આમ જોવા જઈએ તો થોડા મોર્ડન ખરા। ..

જેમ મોટી થઇ તેમ મમ્મી સિંગાપુરથી આવતા ચાઇનીઝ છોકરી જેવા ટુકા કપડા ન પહેરવા દેતા.એક દિવસ મમ્મીએ મામાને કહ્યું ભાઈ બહુ ટુંકા કપડા ન લાવો હવે એ મોટી થઇ ગઈ છે.પણ મમ્મીને કેવી રીતે સમજાવું કે મને હવે બધાને ઈમ્પ્રેસ કરવાનું મને ગમે છે .છુટા વાળ મોર્ડન કપડા પહેરી નીકળતી ત્યારે છોકરાવ મને જોતા મને થતું હું નવા કપડાથી બધાને આકર્ષી શકું છું.. મારા કપડા દરજીને મારી ડીઝાઇન મુજબ સીવવા આપતી.ડીઝાઇનર બનવાની વાત મનમાં ઠસી ગઈ.પણ મારા લગ્ન લેવાણા અને મનની મનમાં રહી,લગ્ન થયા સંયુક્ત કુટુંબમાં હું બધાથી નાની અમે ત્રણે વહુઓ માથે ઓઢતા ,બાપુજી સામે ક્યારેય ખુલા માથે ન જવાય ..હું મમ્મીને ફોન કરતી અને કહેતી મમ્મી આવી સાડી પહેરી માથે ઓઢી ક્યાં સુધી રહેવાનું પહેલા હું કેવી લગતી હતી અને હવે જો સાવ દેશી ઘરેલું તને ખબર છે ને મને ફેશન કરવી કેટલી ગમે છે બધા મારા મિત્રો કહે છે હું પહેલા જેવી નથી રહી…મારા પતિની મિત્ર મને મણીબેન કહે છે.મારી મમ્મી ખાસ હોશિયાર નહિ કે મને કોઈ દિવસ જ્ઞાનના બે વાક્યો આપી શકે તેવી પણ નહિ પણ છાપામાં વાચ્યું હોય તે ક્યારેક દેખાડી બોલતી કહેતી જો વાંચ શું લખ્યું છે માણસ જે ગઈકાલે હતો એ આજે નથી અને આજે છે એવો આવતી કાલે રહેવાનો નથી.હું પણ ગઈકાલે હતી એવી આજે ક્યાં છું….મારી જિંદગીનો વળાંક કહો કે બદલાવ ખુબ ડરામણો હતો એમ કહો હું મારો આત્મવિશ્વાસ ગુમાવતી હતી..મમ્મી કહેતી માણસ દરરોજ નવો હોય છે, એજ પરિવર્તન। ..માણસ દરરોજ જુદો હોય છે, દરરોજ થોડોક બદલાતો રહે છે… મમ્મી કહેતી પરિવર્તન સાથે ચાલો અને એમાંથી જિંદગીને શોધી કાઢો,તારા ઘરને એમના વિચારને માન આપી ઘરમાંજ રહે સમય આવતા બધું મળશે.રોજ નતનવા કપડા ગમતા પણ એ શક્ય નહતું , અંતે ત્રણ વર્ષે તક મળી હું પ્રેગનેન્ટ હતી તબિયત સારી ન હતી એટલે પિયર જવા મળ્યું ,ઘરમાં આરામ કરતી મારા પાપાએ સમય મળતા મારી સર્જન શક્તિ કામે લગાડી, ઘરમાં બેસી લોકોના કપડાને ડીઝાઇન કરવાનું શરુ કર્યું પછી તો બાળકો થયા,બાળકો હોવા છતાં કામ થતું આવક થતા બળ વધ્યું અને સાથે હિમત પણ, ઘરના કામકાજ માટે નોકરો રાખતી.શોખ આવડત અને ધગસ ભેગા થતા નામના કમાણી અને એકવાર મારી બ્હેને મને લંડન બોલાવી પરદેશમાં મને પહેલી તક એણે આપી.હું ખુબ ઘબરાતી, અંગેજી બોલતા ન આવડતું ,એ શનિ રવિ રાજાના દિવસોમાં મને મારી બહેન અને બનેવી દુકાને દુકાને લઇ જતા ,બ્હેન ઘરમાં પ્રદર્શન કરતી મને પ્રોત્સાહન આપી હિમત આપતી, પહેલવેલું જીન્સ સાથે કાઠીયાવાડી ભરત લંડનમાં મેં પ્રદર્શનમાં રજુ કર્યું અને લોકોએ આવકાર્યું …ખુબ ઓડર મળ્યા કામ કર્યું મહેનત કરી,આમ પણ ફેશનના વેપારમાં ક્યારેય મંદી નથી હોતી અને હું કામમાં વ્યસ્ત થઇ ગઈ.મારી મમ્મી અને પપ્પા ખુબ ખુશ થતા .એક દિવસ પપ્પા કહે તે તારી પસંગીના શોખને આવકનું સાધન બનાવ્યું છે એ સારી વાત છે પણ જો માત્ર ફરિયાદો કરી હોત તો તેનું કંઈ મળવાને બદલે એટલી જિંદગી વધુ વેડફાતે,જેને જિંદગી જીવવી હોય એ જીવવા જેવી અને જીવવા જેટલી જિંદગી શોધી જ લેવાની હોય છે! તે પણ આજ કર્યું છે.તું પાછી ફેશનેબલ થઇ ગઈ પરિવર્તન લઇ આવી.. અમને ગૌરવ છે પણ યાદ રાખજે વરણાગીપણાની પહેલીપહેલી શરત એ છે કે સમયને અનુકૂળ થતાં શીખી જાવ…બદલાવ, કે પરિવર્તન,અચાનક આવેલા પરિવર્તનને બધા સ્વીકારી નથી,શકતા પણ સ્વીકારી તેમાંથી રસ્તો શોધે એ મરજીવાની જેમ કૈક પામે છે. પરિવર્તન તમારા અભિપ્રાયો તમારી સમજણ અને તમારા સ્વભાવને વ્યક્ત કરી દેતા હોય છે.તારા પરિવાર ને ઘરને સાચવી ને આગળ વધજે.મારી મમ્મી એક સાધારણ ગૃહણી ની જેમ કહ્યું … મેં કહ્યું પપ્પા યાદ છે સૌ પ્રથમ મેં મારા ચણીયા ચોળી મમ્મી લગ્નની સાડી વાપરી બનાવ્યા હતા મને ડીઝાઇન કરવા એમણે પ્રેરણા દીધી.મમ્મી મને કહ્યું હતું કે મોઘાં ફેશનેબલ કપડા ન પોસાય તો બનાવી તો શકાય ને? અને હું એક ડીઝાઈનર બની પપ્પા મને આગળ વધવાની બધી તક આપતા પણ સાથે મને સમજાવતા ……દરેક માણસ જિંદગી ગતિ કરે તેમ એ બદલાતો જાય છે. બહુ ઓછા લોકો હોય એવા અથવા તો હોવા જોઈએ એવા રહેતા હોય છે.તું આગળ વધે છે એ મારું ગૌરવ છે.મમ્મી ધીરેથી બોલ્યા પણ આ ખુબ લપસણી જગ્યા છે હંમેશા યાદ રાખજે અભ્યાસ, ડિગ્રી, સફળતા, સંપત્તિ, હોદ્દો, એવોર્ડ્સ અને માન-મરતબો માણસને બદલાવતો રહે છે..આ બધા પરિવર્તનના લક્ષણો છે..માનવીએ પરિવર્તન ને અપનાવું એ કઈ ખોટું નથી પણ જયારે આપણે જ આપણાથી જ દૂર ચાલ્યા ગયા હોઈએ એવું ભાસે ત્યારે માત્ર અટકવાની જરૂર છે….

મમ્મી તમારી વાત તો સાચી છે ,બધા કહે છે તું હવે બહુ બદલાઈ ગઈ છે. પહેલાં તો એ કેવી સીધી અને સરળ લાગતી હતી ..પણ પપ્પા કહેતા જો કોઈ આવું કહે ને બેટા તો એ એની માનસિકતા છે.ડરવાનું નહિ! આ પરિવર્તનનો અસ્વીકાર છે .તું કહે હું કે આપણે પણ આવું સ્વીકારી શકીએ છીએ?.આપણે કદાચ સ્વીકારી લઈએ પણ શાંતિથી વિચાર સ્વીકારવું એટલે શું ?શું આપણે માણસને એની ગઈકાલ સાથે સરખાવતાં રહીએ છીએ?. એ લોકો તારા ભૂતકાળને સરખાવે છે.આપણે સફળ વ્યક્તિની આવતી કાલે એ ક્યાં હશે એ વિચારીએ છીએ ?ક્યારેક વિચાર આવે કે શું જે બદલાઈ જાય એનો અફસોસ આ લોકો કરે છે ? અને કરે તો કરવો વાજબી છે ખરો? માણસ સમય અને સ્થિતિ પ્રમાણે બદલાતો પણ હોય છે અને એ જેવો છે તે જ રહે એવું પણ જરાયે જરૂરી નથી.બહુ ઓછા લોકો માણસ આજે કેવો છે એ વિચારે છે. .મારી મમ્મી સલાહ ન આપતી પણ તેમના સવાલ મને વિચારવા માટે પ્રેરતા એ ખુબ ભણેલી નહિ પણ એની વાતો માં અનુભવનો નીચોડ હતો .જે મને સદાય દિશા દેખાડતો..

હું મારી દીકરીઓને બધી ફેશન કરવા દેતી ,સારામાં સારા કપડા સાથે બ્રાંડ નેમ પણ..એકવાર મારી દીકરી સ્ટેજ પર પરર્ફોમન્સ આપવાની હતી. ગ્રાન્ટ પ્રેકટીશ વખતે મેં ટીચરે મંગાવેલા કલર મુજબ એના સુંદર ફ્રોક મોકલ્યા એક નહિ બે થી ત્રણ। .જેથી પસંદગી રહે પણ કોણ જાણે કેમ ટીચરે મારી દીકરી સારું ગાતી હોવા છતાં તેને ભાગ લેવા ન દીધો।.અને કહ્યું આ કપડા સાથે તું ભાગ નહિ લે। .. તેને એકલી વર્ગમાં મૂકી ચાલ્યા ગયા.નેહાના મનમાં એક વાત ઘર કરી ગઈ કે મારી પાસે સારા કપડા ન હતા માટે જ ટીચરે મને ના પાડી નેહા રડી ખુબ રડી તાવ આવી ગયો શાળામાંથી ઘરે આવી ત્યારે લાલ ચહેરો ,સૂજેલી આંખો ,એકબંધ નાસ્તાનો ડબ્બો ,અને તાવથી ધગતું શરીર। .હું ખુબ ડરી ગઈ ,મારે બીજી સવા મહિનાની બાળકી …..હતી તેથી શાળા માં જાતે ન ગઈ પણ ફ્રોક મોકલાવ્યા હતા… .બીજે દિવસે હું જાતે સવા મહિનાની બાળકીને લઈને ગઈ શાળાએ શિક્ષિકાને ફરિયાદ કરી અને કહ્યું મારી છોકરીની આ હાલત કરવા માટે છાપામાં ફરિયાદ કરીશ.મારી છોકરી ને તમારે કોનસૅરટમાં લેવી જ પડશે.. .નેહા ખુબ ડરેલી હતી સ્ટેજ પર ગાશે કે નહિ ખબર ન હતી તેમ છતાં પણ મેં કહ્યું આ ફેશનેબલ કપડા નહિ એના અંદરના કલાકારને ઓળખો એ ખુબ સરસ ગાય છે આવાજ પણ મધુર છે.કેળવેલો પણ ,બસ માત્ર આપ એને ગાવાનો એક મોકો આપો .મેં મારી દીકરીને હિમ્મત આપી.નેહાને કહ્યું કપડાના બ્રાન્ડની જરૂર નથી …વ્યક્તિ જ બ્રાન્ડ હોવો જોઈએ અને હું જાતે ત્યાં સ્ટેજ સામે ઉભી રહી .. તેણે ખુબ સરસ ગાયું… તે દિવસે ફેશન ની હાર હતી ..ફેશન માણસને આત્મવિશ્વાસ આપે છે પણ જેના થકી આત્મવિશ્વાસ ખોવાય તે વરણાગીપણું (ફેશન) શું કામના.?હા છતાં અહી વરણાગીપણું હતું જ! …વિચારો થી બદલાવ! ..પરિવર્તન એક વિકાસ!.. આત્મવિશ્વાસ, જડ માન્યતા અને ડર સામેના સંઘર્ષ નો અંત…સાથે સાથે અંદરનો કલાકાર બહાર આવ્યો! . મોંઘા કપડાથી મહત્વ જરૂર મળે છે પરંતુ (ભપકો) ખોટી વરણાગીતા મહત્વની ખરી….?અને અનુભવે સમજાવ્યું કે માણસે બ્રાન્ડેડ કપડા પહેરવાની પળોજણ છોડી પોતાની બ્રાંડ બનાવવી જોઈએ ત્યાં જ વરણાગી પણું છે.

પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા-કેલીફોર્નીયા -યુ.એસ.એ.

https://shabdonusarjan.wordpress.com

થાવ થોડા વરણાગી-(૫ ) કલ્પના રઘુ

જીવનમાં જે નથી કર્યું, એ કરવું … જરા હટકે … તે વરણાગીપણું સૂચવે છે. સમય, સંજોગો અને સગવડતા પ્રમાણે માણસમાં વરણાગીપણું આવવા માંડયું છે. આજકાલ ‘વરણાગીપણુ’ શબ્દ સર્વ વ્યાપી બનીને ધસમસતુ ઘોડાપુર બનીને વહી રહ્યો છે. આ ભાગદોડની ભીડમાં સૌ દોડતાં થઇ ગયા. ઘર, સડક કે સોસાયટીમાં વરણાગીનો સ્વાંગ સજીને બહેરૂપીયા નજરે પડતાં થઇ ગયા. આધુનિકતાનાં ધસમસતાં ઘોડાપુરમાં કંઇક લોકો ઘસડાયાં. જે વહેણની સાથે ના ધસડાયા તે ઠીંગરાઇ ગયાં. પથરાં બનીને પડી રહ્યાં. આ પથરાં કંઇકને નડયા. કેટલાયને ઠોકરો વાગી. જીવન વહેતી નદી છે. ગમે કે ના ગમે વહેવા માંડો. નહીં તો ઘોડાપુરમાં ડૂબી જશો. સાથે વહેનારાં સાથ છોડશે. અને માથેથી પાણી વહી જશે. તમારૂં નામોનિશાન નહીં રહે.

અમારા જમાનામાં … બોલનારને, જૂની ઘરેડને ફગાવીને, તેમાં ફેરફાર કરીને આગળ વધવું તેનું નામ આધુનિકતા એવું આજની પેઢી માને છે. ધાર્મિક ગ્રંથો, વેદ-પુરાણોને બદલવા આજની પેઢી જંગે ચઢી છે. લલચાવનારા આકર્ષણો અને અગણિત નીત નવી શોધોએ સમગ્ર જગત પર કાબુ જમાવ્યો છે. આ ક્ષણે છે તેનાથી કંઇક અલગ કરવાની હામ છે, જુસ્સો છે, જુવાળ છે આજની પેઢીમાં અને તેનુ દર્શન-પ્રદર્શન ચારે બાજુ જોવા, અનુભવવા મળે છે. ‘જુનુ એટલુ સોનુ’ આ વિચારવુ જૂનવાણી કહેવાય છે. બસ, મન મૂકીને આજમાં રાચો … અને આજમાં માણો … ઘરનો કામ કરનાર હોય કે માલિક, દરેક પોતાની રીતે વરણાગીપણુ સ્વીકારવા હરિફાઇમાં ઉતર્યા છે.વરણાગી બનવા જરૂરીયાતો વધી છે અને તેના લીધે ખર્ચા વધ્યા છે. તેને પહોચી વળવા સ્ત્રીએ ઉંબરો ઓળંગવો પડયો છે. તેથી સમગ્ર સમાજ વ્યવસ્થામાં વરણાગીપણુ જોવા મળે છે અને તેનાં પરિણામો આજનો સમાજ ભોગવી રહ્યો છે તેની અસર આવનાર પેઢી પર જરૂર પડશે. અને તે જોવા, અનુભવવા અને સહન કરવા આજની પેઢીએ તૈયાર રહેવું પડશેજ.

જો વરણાગીપણુ તેની મર્યાદા સાથે સૌ અપનાવે તો સુંદર, આધુનિક સમાજ જોવા મળે. નવીનતા કોને ના ગમે? પરંતુ દરેક વસ્તુ તેની મર્યાદામાં જ શોભે તે સિધ્ધ થયેલુ છે. કોઇના વાદે આધુનિક બનવા જઇએ પરંતુ શારીરિક, માનસિક, આર્થિક કે સામાજીક રીતે આપણા માટે એ બંધ બેસતુ ના હોય તેના પરિણામો હાસ્યાસ્પદ, હાંસીપાત્ર અને આઘાતજનક આવે છે. પરંતુ આપણી ઉંમરને, મોભાને, કુટુંબને અને સમાજને અનુરૂપ વરણાગી બનવુ એ ખૂબ જરૂરી છે.

પશુ-પંખી, ફૂલ-છોડ અને કુદરતમાં પણ કંઇક નવીન ફેરફારો આપણી આંખને ટાઢક આપે છે, સાતા આપે છે, તો માનવની તો વાતજ શી કરવી? રોટી-કપડા-મકાન માનવ માટે જેટલાં જરૂરી છે તેટલોજ તેમા વરણાગીપણાનો સાથ હોવો અતિ આવશ્યક છે. જીવનના દરેક તબક્કે કંઇક નવું કરવું … શ્રીકૃષ્ણે પણ ગીતામાં કહ્યું છે, ‘પરિવર્તન હી જીવનકા નિયમ હૈ … ‘ કૃષ્ણની નટખટ લીલાઓથી તો કૃષ્ણ શામળો હોવા છતાં રંગીલો હતો. આજકાલ મંદિરોમાં મૂર્તિઓની વેશભૂષામાં, અન્નકૂટમાં અને ધાર્મિક ઉજવણીઓમાં પણ વરણાગીપણાએ પ્રવેશ કર્યો છે. ઇશ્વરને પણ તે પ્રિય છે.જયારે વિજ્ઞાન જેટગતિએ પ્રગતિ કરી રહ્યું છે ત્યારે તેમા પણ વરણાગી બનવુ ખૂબ જરૂરી છે. અને તોજ નીત નવી શોધખોળો શક્ય બનશે. જેટલી શોધખોળો વધશે તેટલાં આધુનિક ઉપકરણો શોધાશે. અને તેને અપનાવીને આજનો માનવ વરણાગી બનશે. તોજ આ યુગમાં તાલ મીલાવીને આજની પેઢી સાથે રહી શકશે.

કુટુંબમાં પ્રસંગોમાં પણ વરણાગીપણુ જોવા મળશે તો તેની ઉજવણીમાં દરેકને આનંદ આવશે અને આ તો છે જીવન. બાકી તો શબવત્‍ જીવન વ્યક્તિને સ્થગિત કરી દે છે. દર મહિને ઘરમાં અંદરની ગોઠવણીમાં કે ઘર બહારની ફૂલછોડની ગોઠવણીમાં નવા ફેરફારો આંખને અને અતિથિને જોવા અવશ્ય ગમશે.વરણાગીપણું એકધારા જીવનમાં નવા રંગો ભરે છે, નવો શ્વાસ ઉમેરે છે, તેનાથી આયુષ્ય વધે છે તેવો આભાસ થાય છે. જીવન સાથેના તાલમેલમાં સરળતા આવે છે. દરેક નવી સવારે વરણાગી બનવાથી સોનાનો સૂરજ ઉગતો હોય તેવું લાગે છે. અરે! ડોસા-ડોસી પણ વરણાગી બને અથવા વરણાગી બનવાનો ડૉળ કરે તો જાણે તેમની યુવાની પાછી આવી હોય તેવો ભાસ થાય છે. વૃધ્ધાવસ્થામાં વૈરાગીપણા કરતાં વરણાગીપણુ મારી દ્રષ્ટિએ વધુ આવકાર્ય છે. અને માટે મને આ તબક્કે ડોસા-ડોસીનું વરણાગી બનવાનુ ગીત લખવાનું મન થઇ આવ્યું છે. અને મારી દરેક ડોસા-ડોસીને વરણાગી બનવાની ભલામણ છે. વરણાગી ના બનાય તો વરણાગી બનવાનો ડૉળ તો કરવોજ રહ્યો …

વ્હાલ કરે છે, વ્હાલ કરે છે,

એક ડોસી ડોસાને વ્હાલ કરે છે,

વરણાગી બનવાનો ડોસી ડોળ કરે છે… વ્હાલ કરે છે

મંદિર જવાને બદલે પાર્લરમાં જાય છે,

આઇબ્રો અને ફેસીયલ કરાવતી જાય છે,

ઘૂમટાને હટાવી જુઓ સાડી પહેરે છે,

સલવાર કમીઝમાં ડોસી શોપીંગ કરે છે…વ્હાલ કરે છે

ડોસો પણ જુઓ કમાલ કરે છે,

સૅલફોન, ફેસબુક પર ચોંટી રહે છે.

ગાર્ડનમાં મોર્નિગ વૉક ને નાઇટમાં પાર્ટી,

ડોસો છે રંગલો, ડોસી છે રંગલી… વ્હાલ કરે છે…

આઇ લવ યુ બોલીને પ્રેમી પંખીડા,

હાય અને બાય કહેતા ફરે છે.

ડોસો પણ ડોસીને વ્હાલ કરે છે,

વરણાગી બનવાનો ડોસો ડોળ કરે છે… વ્હાલ કરે છે

વ્હાલ કરે છે વ્હાલ કરે છે,

ડોસો ડોસી આપસમાં વ્હાલ કરે છે… વ્હાલ કરે છે…

આમ વરણાગીપણું જીવનમાં દરેક તબક્કે આવકાર્ય છે … જીવનને વહેતુ, ધબકતુ રાખવા માટે ‘થાવ થોડા વરણાગી’. કલ્પના રઘુ

થોડા થાવ વરણાગી-(૬)- ડૉ.દર્શના વારિયા નાડકર્ણી

હવે થોડા થોડા, તમે થોડા થોડા થાવ વરણાગી